Gjirokastër – Albanski grad koji plijeni svojom ljepotom

Gjirokastër ili Đirokastra je grad u južnoj Albaniji blizu granice sa Grčkom i ima oko 30.000 stanovnika. Naziv grada je izvedenica iz grčkog jezika od riječi Argyropolis („Srebrni grad”) ili Argyrokastron („Srebrni zamak”).

Grad je najvjerovatnije osnovan u 12. stoljeću, a današnji stari dio grada je uvršten na listu Svjetske baštine kao „rijedak primjer dobro sačuvanog otomanskog grada, koji su sagradili veleposjednici”.

Mnoge kuće u Gjirokastri imaju karakterističan lokalni stil zbog koga je grad stekao naziv „kamenog grada”, jer većina starih kuća ima krovove prekrivene kamenim pločama.

Turci, Grci, Francuzi, Italijani, Nijemci…

1417. godine grad su osvojili Turci, nakon odlaska Turaka, još tri puta grad je bio pod kontrolom “stranaca”. Godine 1914. Jorgos Hristakis Zografos bivši ministar vanjskih poslova Grčke objavio je u Gjirokastri stvaranje samostalne države Sjeverni Epir, koji su većinom naseljavali Grci. Gjirokastra je proglašena za glavni grad samostalne države, iako je nastupajući Prvi svjetski rat uništio državu, koju su osvojile francuske trupe, da bi je kasnije poklonile Albaniji, 1918. godine. Svega nakon 20-ak godina, 1940. godine, Grci su ponovo osvojili grad i vladali pet mjeseci, sve dok kontrolu nad gradom nisu preuzeli Italijani, koji su se tu zadržali do kapitulacije u septembru 1943., nakon čega su Nijemci vladali do 1944. godine.

U gradu preživjela samo jedna džamija

Nakon dolaska komunista na vlast 1967. godine, u gradu je režim Envera Hoxhe preživjela samo jedna džamija, izgrađena 1757. godine, ostalih dvanaest je srušeno.

Devedesetih godina grad su pogađale velike ekonomske krize, naročito 1997. i kolapsa, koji je destabilizirao cjelokupno albansko gospodarstvo. Nasilni antivladini protesti odvijali su se u gradu; 16. prosinca 1997. godine, Hoxhinu rodnu kuću su dignuli u zrak nepoznati antikomunistički napadači.

Usljed ekonomskih problema, broj stanovnika je naglo opao, a mnogi Grci su odselili u Grčku, no, i dalje imaju značajnu ulogu u gradu i snažan kulturološki utjecaj.

Piše: Resul Mehmedović