Kršćanski učenjaci: Isus nije rođen 25. decembra, niti 7. januara

Iako je Isus jedna od glavnih ličnosti kako kršćanske, tako i islamske tradicije, njegov život i misija su i dalje obavijeni velom tajni. Jedna od nepoznanica kada je u pitanju život Isusa, a.s., je svakako datum njegovog rođenja. Evanđelje po Luki jedino spominje vrijeme rođenja Isusa, a.s., ali je taj navod kontradiktoran vremenskom periodu u kojem kršćani obilježavaju rođenje Krista.

Luka u svom evanđelju navodi: „U onom kraju imali su pastiri u polju noćnu stražu kod stada svojega.“ (Lk 2, 8)

Obzirom da područje u kojem je Isus, a.s., rođen poznaje razna godišnja doba, pa tako i snijeg, navod Luke je kontradiktoran sa danas ustaljenim datumom proslave rođenja Krista, jer je nemoguće da su pastiri usljed zime ili obilnih pljuskova čuvali ili stražarili nad stadom u poljima.

Da kontradiktornost bude veća, kršćani imaju dva datuma rođenja Isusa, a.s., jedan je 25. decembar, a drugi 7. januar. Ako bismo hipotetički uzeli da je jedan od tih datuma tačan – neko je u krivu, ali ko? Međutim, ovakve kontradiktornosti ne treba da budu iznenađujuće, obzirom da evanđelja bilježe tri različite izreke koje je Isus, a.s., izrekao kao „posljednje riječi na križu“, tako da je ovo samo još jedna kontradiktornost u nizu.

Mnogi smatraju da je 25. decembar zapravo kristijanizirani paganski običaj, obzirom da je 25. decembar u tadašnjem Rimu bio poznat kao „Dies Natali Invictus“ – „rođendan neosvojivog“ i to je bio dan kada su pagani obožavali boga Sunca. Ranije, 21. decembra nastupa tzv. Suncostaj (zimski solisticij), jer toga dana sunce zbog određenog Zemljinog ugla zastane i tada ima najmanje sunčeve svjetolsti, to je proces koji traje tri dana, a nakon toga „sunce se rađa“, što su zapravo i obilježavali drevni pagani na 25. decembar.

Činjenice kazuju da Isus, a.s., nije rođen niti 25. decembra, niti 7. janura, kao i to da je 25. decembar zapravo paganski praznik kojim se slavio bog Sunca, a nerijetko na raznim freskama i ikonama možemo vidjeti Isusa sa suncem u pozadini, što je još jedan od pokazatelja kristijanizacije paganskih običaja i vjerovanja. Mnogi kršćanski autoriteti osporavaju sada već ustaljene datume proslava Božića, a to potvrđuju i sljedeće kršćanske enciklopedije, poput New Catholic Encyclopedia:

1. „Zbog čega su 25. decembar i 6. januar bili izabrani za proslavu Gospodinova rođenja? Nekoliko teorija je ponuđeno kao obrazloženje. Neki su 25. decembar izabrali kao dan rođenja Krista i pokušali dokazati to na osnovu začeča Ivana Krstitelja. Za pretpostaviti, bezrazložno, da je Zaharije bio veliki svećenik, a da je Yom Kippur padao na 24. septembar, Ivan bi bio rođen 24. juna, a Krist šest mjeseci kasnije, 25. decembra. Ova teorija se danas smatra potpuno neodrživom.“

2. „25. decembar se u dokumentima kao datum obilježavanja Božića prvi put spominje 324. godine. U vrijeme cara Justinijana (527-565), priznat je kao službeni praznik. Drevni rimski festival igrao je ključnu ulogu u odabiru ovog datuma. Naime, 25. decembar je u Rimu bio poznat kao „Dies Natali Invictus“ – „rođendan neosvojivog“, dan zimskog solisticija, a istovremeno u Rimu, posljednji dan Saturnalija, koji je mnogo ranije preobrazio u sedmicu razuzdanog karnevala…“[1]

3. „Ipak, u to vrijeme postojala je još jedna paganska vjera koja je bila glavni oponent kršćanstvu u prevlasti nad Zapadnim svijetom. Bio je to kult štovanja Sunca, koji je jedno vrijeme i bio državna religija.“ „U Rimu se obožavanje Sunca pojavilo veoma rano, stoljećima kasnije, na kupoli izvrsnog Hadrijanovog panteona, a središnji otvor okružen zvijezdama poput rozete, predstavljao je solarnu kuglu… Nedugo zatim, car Aurelijan je izgradio hram Neosvojivog Sunca, kao centralnog žarišta cjelokupnog vjerskog sistema države. Rođendan tog božanstva bio je 25. decembar, koji je kasnije pretvoren u Božić i ovo naslijeđe kršćanstvo duguje njegovom kultu.“ [2]

4. „25. decembar je dan u kojem Crkva slavi rođendan Krista. Svejedno da li se rodio ili ne rodio na taj dan, rani autoriteti nisu složni u tome, pa tako Klement Aleksandrijski navodi mišljenja da je prema nekima rođen 20. aprila, dok drugi smatraju da je rođen 20. maja. Međutim, sv.Epifanije i Kasian navode da u Egiptu vjeruju da je Krist rođen 6. januara.“ U nastavku se navodi da je na „Božićnoj proslavi“ u Antiohiji, 386. godine sv.Hristozom rekao: „Nije deset godina otkako je ovaj datum (25. decembar) blizak onima koji žive na Zapadu“ – očito aludirajući na rimske proslave koje su se održavale 25. decembra.[3]

5. „25. decembar veže se za Sekstus Juliusa Afrikanusa i 221. godinu, kao dan u kojem se obilježavao Božić, a u Rimu se počinje slaviti 336. godine.“[4]

6. Čuveni historičar Edward Gibbon u djelu The Decline and Fall of the Roman Empire kaže: „Rimsko-kršćansko nepoznavanje njegovog (Isusovog) rođendana, nadomjestilo je veliko slavlje 25. decembra, Brundia ili zimski solisticij, kada su pagani obilježavali rođendan Sola (Sunca).“[5]

7. Također, poznati britanski pisac, broker i veoma važna figura u historiji spiritualizma, Arthur Findley, zabilježio je u djelu Rock of Truth sljedeće: „Datum rođenja Isusa nije bio poznat prije 527. godine, kada je monah opremljen astrološkim znanjem imenovan da odredi ovako bitan momenat. Ultimativno, Car je odredio da 25. decembar, datum rođenja paganskog boga Mitre bude ubuduće dan rođenja Isusa. Sve do 680. godine, nije se mnogo razmišljalo o simbolu Isusa raspetog na križ, sve dok nije počelo da se štuje Mitrin simbol jagnjeta. Simbol jagnjeta iz Mitraizma zamijenila je figura Isusa raspetog na križ.“

8. Također, još jedan Britanac, John M. Robertson, koji je bio ugledni novinar, advokat i racionalista, čak jedno vrijeme i član britanskog parlamenta, u djelu Pagan Christ o datiranju Isusovog rođenja kao i drugim mitovima koji su isprepleli njegovu ličnost nalazimo vjerovanje da je Mitra bio posrednik između Boga i čovjeka. Njegovor rođenje desilo se 25. decembra u pećini. Rođen je od djevice, putovao je nadugo i naširoko i imao 12 apostola. Umro je u službi čovječanstvu. Ubijen, a zatim uskrsnut iz svoje grobnice, a njegovo uskrsnuće se slavilo sa velikim ushićenjem. Veliki blagdan bio je zimski solisticij i ekvinocijum. Nazivan je Spasiteljem i ponekad predstavljan kao jagnje. Narod je pristupao u kult krštenjem i obrednom gozbom koja ostaje urezana duboko u sjećanje. Mitraizam je bila religija „spasenja“.[6]

Obzirom da ne postoji dokazi koji ukazuju na tačan datum rođenja Krista, kao ni datum kada se počelo sa obilježavanjem rođenja… Nastalo je nekoliko teorija prema kojim:

– 25. decembar je datum zimskog solisticija julianskog kalendara. Otkako je „Solarni monoteizam“ pronašao svoje mjesto u rimskoj kulturi, ovaj dan je obilježavan kao dan rođenja boga sunca.

– Najranije datiranje ovog praznika smiješta se u 243. godinu, a kasnije smiještanje (336. godine) na dan obožavanja boga sunca (25. decembar) je obična koncidencija.

– Crkveni oci su navodili mnoštvo paralela između Isusa i sunca, ali to ni u kom slučaju ne znači obožavanje Isusa ili smiještanje Isusa u veoma rasprostranjeni „kult Sunca“.[7]

Obizrom da Evanđelje po Luki navodi period u kojem je rođen Isus Krist, očigledno je da se nigdje ne spominje datum rođenja, pa je nejasno na osnovu čega je Crkva došla do datuma 25. decembra ili 7. januara.?! Ako se pozivaju na historiju ili tradiciju, općepoznato je da historija bilježi da je proslava Božića počela u trećem stoljeću i to na dan rođenja paganskog boga Sunca, kao i neke druge datume rođenja koji su kontradiktorni trenutačnim datumima, a ako je izvor kršćanska tradicija, zaboravili su riječi Origena, crkvenog oca koji je upravo živio u vrijeme „datiranja prvih proslava Božića“ i njegove riječi: „Samo griješnici slave rođendane svojih kraljeva, poput Heroda i Faraona.“ (ev. Hom. VIII)

Najbolji pokazatelj koliko kršćani doista ne poznaju život Isusa, a.s., govori činjenica da se tek u skorije vrijeme utvrdilo da je Isus zapravo rođen 4.godine p.n.e, a tome je kriv kršćanski monah Dionizije Exiguus (Mali), koji je u VI stoljeću htio da izračuna godinu rođenja Isusa i naravno, izračunao je pogrešno – četiri godine. Stoljećima su kršćani vjerovali da je Isus rođen (trenutno) nulte godine, ali, ustanovilo se da je rođen 4. godine p.n.e., što se i koristi u novijoj literaturi. Ako se tako lahko potkrala pogrešna godina rođenja, šta tek reći za tačan dan ili mjesec?!

Piše: Resul S. Mehmedović

Bilješke:

[1] Werner Keller, The Bible as History, (bez mjesta i godine izdanja), str. 331.

[2] Michael Grant, The History of Rome, 1978., str. 391-392.

[3] William E. Adis; Thomas Arnold, A Catholic Dictionary, The Catholic Publication Society Co., New York, 1887., str. 161.

[4] Brittanica Concise Encyclopedia, Encyclopedia Brittanica, Peru, 2006., str. 414.

[5] Edward Gibbon, The Decline of the Roman Empire, Vol. II, str. 383.

[6] John M. Robertson, Pagan Christ, str. 338. – Chambers Compact Reference, Mythology, 1991., str. 132.

[7] Pogledati: Grupa autora, New Catholic Encyclopedia, Gale, Michigan, 2003., str. 551.