Muslimani u pretkolumbovskoj Americi
Brojni dokazi ukazuju na to da su muslimani Španije i Zapadne Afrike došli u Ameriku barem pet stoljeća prije Kolumba. Zabilježeno je, na primjer, da su sredinom desetog stoljeća, tokom vladavine emevijskog halife Abdul-Rahmana III (929-961), muslimani afričkih korijena, plovili zapadno od španske luke Delba (Palos) „okeanom tame i magle“.
Nakon dugog odsustva, vratili su se sa veličanstvenim blagom iz, do tada nepoznate i neobične zemlje. Poznato je da su muslimani bili saputnici Kolumba i kasnijih španskih istraživača pri otkrivanju Novog Svijeta. Postoje najmanje dva dokumenta koji ukazuju na prisustvo muslimana u španskoj Americi prije 1550. godine. Mnogi izvori o dolasku muslimana u Ameriku su dostupni, a neki od njih su predočeni u nekoliko narednih historijsko-geografskih dokumenata: Muslimanski historičar i geograf Abul-Hassan Ali al-Mas'udi (871-957) zabilježio je u svojoj knjizi „Prostranstva zlata i dragog kamenja“, da je muslimanski moreplovac Kaškaš b. Said iz Kordobe, zaplovio iz Delbe (Palos) 889. godine, preko Atlantika do nepoznate teritorije, vrativši se sa veličanstvenim blagom. U al-Mas'udijevoj mapi svijeta, u okeanu tame i magle, ucrtan je ogroman predio, koji je on označio kao nepoznata teritorija (Amerika).
Muslimanski historičar Abu Bakr al-Gutiyya, pripovijeda da je tokom vladavine muslimanskog halife u Španiji, Hišama II (976-1009), drugi muslimanski moreplovac Ibn Faruk iz Granade, zaplovio iz Kadeša, preko Atlantika, uplovivši u Gando (Velika Kanarska ostrva) posjetivši kralja Guanariga, te je nastavio ka zapadu, gdje je ugledao i imenovao dva otoka, Kapraria i Pluitana. Vratio se natrag u Španiju u maju 999. godine. Kolumbo je, također, isplovio iz Delbe (Palosa), Španija. S namjerom da uplovi u Gomeru, na Kanarskim ostrvima (gomera – arapski, mali plamen), Kolumbo je došao na malo ostrvo na Bahamima, domorodački imenovano kao Guanhani, koje je Kolumbo preimenovao u San Salvador. Guanhani je izvedena i modificirana arapska riječ, guana (ikhwana) što znači bratstvo, i Hani, koje je arapsko ime. Ferdinand Kolumbo, sin Kristoferov, zabilježio je o crncima, koje je njegov otac vidio u Hondurasu: Narod koji živi istočno od Pointe Cavinas, daleko kao i Cape Gracios a Dios, su uglavnom tamnoputi (crnci). U isto vrijeme, u ovoj regiji živjelo je muslimansko domorodačko pleme poznato kao Almamy. U arapskom jeziku, Almamy je izvedenica od arapske rijeci al-imam, što označava predvodnika molitve, ili u nekim slucajevima, poglavara zajednice.
Američki historičar i lingvista, Leo Weiner sa Harward univerziteta, u svojoj knjizi „Afrika i otkriće Amerike“ (1920), bilježi da je Kolumbo bio upoznat sa prisustvom afričkih muslimana u Novom Svijetu, te da su zapadno-afrički muslimani bili rasporostranjeni širom Kariba, Centralne, Južne i Sjeverne Sjeverne Amerike, uključujući i Kanadu, gdje su trgovali i međusobno se vjenčavali sa Irokezima i Algonkin indijancima. Poznati muslimanski geograf i kartograf, Šarif al-Idrisi (1099-1166., bilježi u svojoj poznatoj knjizi „Jedno čeznutljivo putovanje preko horizonta“, da je grupa moreplovaca (iz Sjeverne Afrike) isplovila morem tame i magle (Atlantski ocean) iz Lisabona (Portugal), u želji da istraže more i njegove granice.
Napokon su došli do ostrva koje je bilo naseljeno i obrađivano. Četvrtog dana, prevodilac je progovorio s njima na arapskom jeziku. Zayn Eddine al-Mazandarani je započeo svoje putovanje iz Tarfaye (Južni Maroko), tokom vladavine kralja Abu-Yacouba Sidi Youssefa (1286-1307), šestog vladara marinidske dinastije, ka Zelenom Otoku u Karipskom moru (1291). Detalji njegovog putovanja su spomenuti u islamskim izvorima, i mnogi muslimanski naučnici su upoznati sa ovim historijskim događajem.
Muslimanski historičar, Šihab al-Din al-Umari (1300-1384), detaljno opisuje geografska istraživanja malijskih sultana iz mora tame i magle, u svom poznatom djelu „Stazama znamenitosti u kraljevskim provincijama”.
Sultan Mansu Kankan Musa (1312-1337), bio je svjetski poznat poglavar Mandinka (etničke grupe u Zapadnoj Africi), zapadno-afričke islamske imperije Malija. Prilikom svog poznatog putovanja na hadždž u Mekku, obavijestio je učenjake i sultana al-Nasira al-Dina Muhammeda III (1309-1340) u Kairu, da je njegov brat, sultan Abu-Bakari I (1258-1312), predvodio dvije ekspedicije Atlantskim okeanom. Pošto se nije vratio u Timbuktu sa svog drugog putovanja 1311. godine, Mansu Musa je postao sultan carstva. Kolumbo i rani španski i portugalski istraživači, bili su smjeli da putuju širom Atlantika (udaljenost do 2400 km), zahvaljujući muslimanskim geografskim i navigacijskim dostignućima. U posebnim kartama, izrađenim od strane muslimanskih trgovaca, uključujući al-Mas'udija (871-957) i njegovo djelo pod nazivom „Historija svijeta“, koje je zasnovano na materijalu sakupljenom u Africi i Aziji.
Zapravo, Kolumbo je imao dva kapetana muslimanskih korijena tokom svog prvog prekoatlantskog putovanja: Martin Alonso Pinzon bio je kapetan Pinte, a njegov brat, Visente Janez Pinzon bio je kapetan Nine. Bili su bogati stručnjaci za opremanje brodova, i učestvovali su u organizaciji Kolumbove ekspedicije i opremanju glavnog broda, Santa Marie.
Učinili su to o vlastitom trošku, iz političkih i komercijalnih razloga. Porodica Pinzon je bila u srodstvu sa Abuzayan Muhammedom III (1362-1366), marokanskim sultanom marinidske dinastije (1196-1465).
Piše: Dr. Youssef Mroueh
S engleskog preveli: Hariz Fazlović i Resul Mehmedović