Tri decenije Berlinskog zida – od podijeljenog svijeta do pada komunizma

Berlinski zid je dijelio Evropu i njemački grad na dva dijela skoro 30 godina.

Podignut je preko noći na iznenađenje ljudi s obje strane zida, sprečavajući ih da se kreću iz jednog dijela grada u drugi.

Srušen je 1989. godine, a povodom obilježavanja 30. godišnjice tog historijskog događaja BBC predstavlja vodič koji objašnjava zašto je napravljen, kako je sagrađen i kako je utjecao na život ljudi.

Zašto je sagrađen Berlinski zid?

Na kraju Drugog svjetskog rata Njemačka se predala Saveznicima, grupi zapadnih zemalja koju su činile Britanija, Amerika, Francuska i Sovjetski Savez.

Saveznici su odlučili da između sebe podijele kontrolu nad Njemačkom i na taj način preuzmu odgovornost nad različitim dijelovima zemlje. Velika Britanija, Amerika i Francuska su preuzele područja na zapadu Njemačke, a Sovjetski Savez je kontrolisao istok.

Berlin je bio u sovjetskoj zoni, ali s obzirom na to da je bio glavni grad Njemačke, odlučeno je da će biti podijeljen na četiri oblasti od kojih će svaku kontrolisati po jedna saveznička sila.

Napetosti i podjele

Uskoro je postalo jasno da je Sovjetski Savez imao prilično drugačije ideje od ostalih zemalja o tome kako njihova oblast treba da se vodi.

Do 1949. godine, Njemačka je podijeljena na dvije države – Federalna Republika Nemačka (Zapadna Nemačka), kojom su upravljale Britanija, Amerika i Francuska, i na Njemačku Demokratsku Republiku (Istočna Njemačka), koja je bila dio Istočnog bloka.

Britanija i Amerka su Zapadnom Njemačkom upravljale na način sličan današnjem – ljudi su mogli slobodno da se kreću, da slušaju muziku koju žele i da izražavaju mišljenje.

Istočna Njemačka je bila mnogo zatvorenija i imala je stroga pravila o tome kako ljudi treba da se ponašaju, kao i policiju koja je nadzirala ono što su ljudi radili.

Kako su godine prolazile, na hiljade ljudi dnevno je bježalo iz Istočne Njemačke na Zapad i to je bio glavni razlog zbog kojeg je sagrađen Berlinski zid.

Kako je zid sagrađen?

Prvi čovjek Sovjetskog Saveza Nikita Hruščov je 1961. godine naredio da se između Istočnog i Zapadnog Berlina izgradi zid koji će spriječiti ljude da odlaze.

Podignut je veoma brzo, preko noći 13. augusta, pa su se mnogi ljudi probudili shvativši da su zarobljeni na jednoj strani, mnogi od njih odvojeni od prijatelja i porodice na Zapadu.

Zid je pokrivao tlo duž cijele linije između Istočnog i Zapadnog Berlina, pa nije bilo mjesta gdje bi ljudi mogli da pređu.

Prvobitno je bio izgrađen kao ograda od bodljikave žice dužine 155 kilometara, ali je kasnije prepravljen, jer su ljudi uspijevali da se popnu i prelaze preko njega.

Koliko je bio veliki?

Konačna verzija zida izgrađena je od betonskog dijela visine 3.6 metara visine i više od 300 osmatračnica sa stražarima.

Zid je postao simbol podjele Evrope između istoka i zapada, a dobio je naziv „gvozdena zavjesa”.

Lideri Sovjetskog Saveza su rekli da je zid bio zaštita, ali su ga Britanija, Amerika i Francuska vidjeli kao zatvor koji sprečavao ljude da napuste istok.

Kako je izgledao život?

Oko 5.000 ljudi je pobjeglo preko zida, ali je bilo veoma teško i opasno.

Smatra se da je ubijeno oko 100 ljudi koji su pokušavali da pređu Berlinski zid tokom 29 godina postojanja između 1961. i 1989. godine.

Za ljude u Istočnom Berlinu, život je bio težak. Oni koji su prethodno radili u Zapadnom Berlinu su izgubili poslove.

Pored toga, bili su razdvojeni od porodice i prijatelja.

Šta se desilo sa zidom?

Tokom 1980-tih, u zemljama širom, istočne Evrope pokrenute su revolucije protiv Sovjetskog Saveza.

Ljudi na istoku su htjeli više slobode i da mogu da idu gdje žele, da slušaju muziku koja im se sviđa i da slobodno izražavaju stavove.

U okviru ovih protesta, ljudi u Istočnoj Nemačkoj su počeli da zahtijevaju da im bude dozvoljeno da idu u inostranstvo.

Nakon što je više stotina građana Istočne Njemačke pobjeglo preko susjednih zemalja kao što su Mađarska i Čehoslovačka, vladi u Istočnom Berlinu je postajalo sve teže da ingoriše zahtjeve građana da im se dozvoli prelazak u Zapadnu Njemačku.

Lider Istočne Njemačke je 9. novembra održao govor na televiziji i rekao da će granica između istoka i zapada biti momentalno otvorena.

Hiljade ljudi iz Istočne Njemačke je otišlo do zida, zahtijevajući od stražara da otvore kapije. Oko 10:45 časova uvečer, čuvari su to i uradili, a hiljade ljudi su prvi put u životu prešli u Zapadnu Njemačku.

Slavlje

Više stotina stanovnika Zapadne Njemačke ih je dočekalo, a zajedno su proslavili ovaj historijski trenutak. Neki su čak plesali na vrhu zida.

Smatra se da je datum „pada” Berlinskog zida 9. novembra 1989. godine, ali nije odmah u potpunosti srušen.

U narednim sedmicama, ljudi su počeli da ga ruše maljevima i uzimali dijelove zida jer je postao toliko simboličan.

Vlada je konačno uništila zid 1990. godine, ali su neki dijelovi ostavljeni kako bi ljudi danas mogli da ih vide.

Pregovori između Istočne i Zapadne Njemačke o ponovnom ujedinjenju u jednu zemlju su započeti 1990. godine.

Izvor: BBC