Ukratko o filozofiji na islamskom zapadu
Filozofija je u trećem stoljeću po Hidžri ušla u Andaluziju, a istraživači ovog područja su naučili nešto o ovoj znanosti i u njima se javila naklonost prema filozofiji te su počeli učiti i poučavati toj znanosti, a na tom putu se nisu plašili vjerskih progona vlastodržaca koji su varali narod. Međutim, postepeno je duh napada na filozofe u Andalusu toliko uzeo maha da je svaki sultan ili kralj po dolasku na tron, zarad dokazivanja svog vjerovanja, napadao na pristalice filozofije, optužujući ih za nevjerovanje i ateizam. Najpoznatiji slučaj ovakvih napada je potez Mensura ibn Ebi Amira, vladara Andalusa, koji je krajem šestog stoljeća po Hidžri počeo sa protjerivanjem i pritiskom na filozofe, ostavljajući ih bez krova nad glavom, a među njima su se, između ostalog, na udaru našli Ibn Rušd i Zehebi. Mensur je čvrsto odlučio da na području kojim on vlada ne ostane niti jedno filozofsko ili logičke djelo. U strogosti prema filozofima bio je krajnje oštar i svirep i bez ustručavanja je sve one koji su se bavili filozofijom nazivao “hereticima”, pa čak nije bježao ni od kamenovanja filozofa.
Od svih poznatih filozofa dvojica se posebno ističu. Jedan od njih je Ibn Badže (umro 533. g. po II.), tj. lšbu Bekr Muhammed ibn Jahja ibn Es-Saig, kojeg su Evropljani nazivali Avempace. Ibn Badže je odlično poznavao arapski jezik i književnost, a u svom vremenu se isticao u filozofiji, medicini, muzici i astronomiji. Lijepo je svirao lutnju. Napisao je brojna djela, posebno iz filozofije, i zbog toga je imao mnogo problema i glavobolje. Nije bilo noći u kojoj se u miru mogao spustiti u postelju. Čini se da je upravo zbog ovih pritisaka i progona vlasti Andalusa u mladosti preminuo, obolivši od sušice (533. g. po H.). Mnogi su kod njega učili filozofiju, a među njima i Ibn Tufejl. Njegova poznatija djela su Risaletul-Veda'i Tedbirul-Mutevehhid, koja su nedavno i štampana.
Drugi poznati filozof ovog područja je Ibn Tufejl, odnosno libu Bekr Muhammed ibn Abdul-Melik ibn El-Tufejl Andalusi (umro 581. g. po H. koji je bio učenik Ibn Badže. Ibn Tufejl je volio filozofiju i želio je povezati i usaglasiti filozofiju i šerijat. Njegova najznačajnija djela su: Esrar el-Hikmeh el-Mašrikijieh i Risaleh Haji ibn Jakzan, koje se ubraja u jednu od najljepših filozofskih “priča” na svijetu i prevedeno je na veliki broj živih svjetskih jezika, između ostalog na engleski i perzijski.
Odlomak iz djela: Ali Halabi, Historija islamske civilizacije, str. 122.
Priredio: Resul S. Mehmedović
