Anna Creek Station: najveći je ranč na svijetu i veličine S. Makedonije
U srcu australijskog zaleđa, daleko od gradova i asfaltnih puteva, leži svijet kakav se rijetko viđa – golemi stočarski rančevi, poznati kao stations, prostiru se na desetinama hiljada kvadratnih kilometara. Ti rančevi nisu samo proizvod moderne ekonomije, već rezultat više od 150 godina historije, kolonizacije, borbe za preživljavanje i nevjerovatnog prilagođavanja. Među njima, Anna Creek Station zauzima posebno mjesto – kao najveći stočarski ranč na svijetu.
Anna Creek Station smještena je u Južnoj Australiji, i zauzima površinu od 23.677 km², što je dva i po puta veće od cijelog Kosova, tri puta veće od Velsa, i za 1.000 km² veće od Sjeverne Makedonije. Osnovana je 1863. godine kao ovčarska stanica, ali zbog učestalih napada divljih pasa dinga, tokom 20. stoljeća potpuno je prešla na uzgoj goveda. Premještena je na sadašnju lokaciju 1872. godine, bliže izvorima podzemne vode i stabilnijem terenu.
Stanica je nekada bila dio čuvenog carstva Sir Sidneya Kidmana, samoukog australskog stočara poznatog kao Cattle King. Kidman je kao petnaestogodišnjak pobjegao od kuće s konjem i pet šilinga, a do Prvog svjetskog rata postao je najveći vlasnik privatne zemlje u historiji Australije – kontrolisao je više od 260.000 km² zemljišta, što je oko 3,5% kontinenta i veličine bivše Jugoslavije (255.000 km²). Njegov poslovni model bio je jedinstven: kupovao je zemljišta duž prirodnih vodotokova i rijetkih pašnjaka kako bi mogao premještati stoku hiljadama kilometara u skladu s godišnjim dobima i padavinama.
Anna Creek je tokom godina mijenjala vlasnike, ali je sve do 2016. bila dio imovine Kidman & Co. Kad je firma ponuđena na prodaju, australijska vlada je odbila pokušaj kineske akvizicije zbog strateških razloga. Na kraju je većinski udio kupila Williams Cattle Company, lokalna porodična firma iz Južne Australije, dok je manjinski udio zadržao Australijski investicijski fond.
Danas Anna Creek uzgaja oko 10.000 do 17.000 grla goveda, u zavisnosti od količine padavina i vegetacije. Koristi se rasa Santa Gertrudis, križanac otporan na toplotu i sušu, razvijen upravo za surove australske uvjete. Ranč ima vlastite piste za slijetanje aviona, koristi dronove i helikoptere za nadzor stoke, a motori, kvadovi i konji i dalje su osnovni alati za rad.
Život na stanici je izolovan. Desetak ljudi upravlja površinom većom od prosječne evropske države. Voda dolazi iz podzemnih bunara pomoću solarnih pumpi. Električna energija dolazi iz kombinacije solarnih panela i dizel generatora. Hrana, gorivo i lijekovi dostavljaju se jednom sedmično avionom ili terenskim vozilima.
Osim Anna Creek, Australija je dom još desetina ogromnih rančeva: Clifton Hills (17.000 km²), Alexandria Station (16.116 km²), Davenport Downs (15.100 km²) i drugi. Svi se nalaze u rijetko naseljenim područjima i uglavnom služe za ekstenzivni uzgoj goveda. Zajedno, oni predstavljaju temelj australijske stočarske industrije, koja izvozi milijarde dolara mesa u Aziju i Bliski istok.
Ovi rančevi nisu nastali planski. Već krajem 19. stoljeća, britanske i australijske vlasti davale su tzv. pastoralne koncesije – dozvole za korištenje ogromnih površina zemlje, koje su formalno ostajale u vlasništvu države. U zamjenu, stočari su morali razvijati infrastrukturu: bunare, ograde, skloništa i putnu mrežu. Sistem koncesija još uvijek postoji, a cijene zakupa zavise od regije, vode i stanja tla.
Iako izgleda kao pustoš, zabačeni krajevi Australije imajju svoje čari. Na granicama Anna Creek Station nalaze se spektakularna*Painted Hills – prirodna umjetnička djela u obliku valovitih brda crvenih, žutih i ljubičastih nijansi, vidljiva samo iz zraka. U njegovom prostoru nalaze se i napuštene rudarske kolonije, drevni aboridžinski lokaliteti i ostaci prvih telegrafskih stanica koje su povezivale jug s gradom Darvinom.
Priča o Anna Creek i ostalim australskim rančevima nije samo ekonomska priča. To je priča o izdržljivosti, upornosti i prilagođavanju jednoj od najnepristupačnijih regija na svijetu. Ljudi koji tu žive nisu samo stočari – oni su čuvari kontinentalne tišine, nasljednici pionira i neumorni borci protiv suše, izolacije i vremena. A u tom beskraju crvene zemlje, Anna Creek ostaje kraljica – ne samo po veličini, nego i po duhu koji simbolizira.
Piše: Resul Mehmedović (Dialogos)
